برند ملی - در یادداشت پیشین به ظرفیت معماری ایرانی پرداختیم. دکتر محسن اکبرزاده، عضو هیات علمی دانشگاه و پژوهشگر معماری و گردشگری در این باره عنوان می کند: «هنگامی که در مورد نقش و جایگاه معماری ایرانی در گردشگری صحبت می کنیم، بهترین نشانه این است که آن را از تاریخ سرزمین خود بیاموزیم.

در یکی از توسعه یافته ترین دوران تاریخ ایران در عهد صفوی، ایجاد هزار کاروانسرا در خاک ایران باعث درآمد حیرت انگیز این سلسله می شود. در دوران هخامنشی و ساسانی نیز بخش عمده ابتکارات حاکمیت در جهت ایجاد اقتدار به توسعه راهسازی و ایجاد نقاط راهبردی اتصال برمی گردد.

واقع شدن در میانه جهان و جایگاه متمایز ایران در این منطقه، اهمیت بی بدیلی به آن بخشیده است. این جایگاه باعث می شود معماری ایرانی نیز بر مبنای جذب گردشگر در طول تاریخ شکل بگیرد. کاروانسراها و میل های راهنما در بیابان ها در فواصل مختلف و ایجاد نظام ارتباطی امن، همه این موارد آورده های معماری ایرانی برای گردشگری بوده است. و هنوز هم تغییر کاربری کاروانسراهای قدیمی به مراکز جذب گردشگر از قبیل هتل، رستوران و... میراثی است که از این معماری برای ما باقی مانده است.

معماری ما هر چند در بارزه های خود اجازه ورود مستقیم دیگری به فضا را نمی دهد و شخص بایستی آرام آرام فضا را درک کند، اما همواره به حضور دیگر فرهنگ ها در خود اندیشیده است. در این خصوص کاروانسرا نماد است. اما به جز کاروانسرا که برای گردشگر ساخته شده و بی واسطه او را در بر می گیرد، در بقیه فضاها از خانه تا مسجد سلسله مراتبی برای ورود و درک منظر طی می شود.این رفتار و فاصله گذاری را گردشگر درک کرده است و بایستی از آن برای امروز درس گرفت.

تمدن ایران به عنوان سرزمین میانه دارای آورده های فراوانی از معماری در خود از روم و بیزانس تا چین و هند و حتی شمال آفریقاست و در عین استثنا بودن، معماری ایرانی برای همه فرهنگ ها متمایز و آشناست. در حقیقت یکی از دیپلماتیک ترین وجوه فرهنگی ما معماری ایرانی است و همه بازه های تمدنی به جز معماری مدرن از مواجهه با معماری ایرانی، وجه آشنایی در آن پیدا می کنند. توجه به مساجد، باغ ها و خانه های ما به دلیل برقراری نسبت فرهنگی با معماری ایرانی است. و آن را به مفصل ارتباطی و نقطه عطف ارتباط ما با مخاطب جهانی تبدیل می کند.

از سوی دیگر ما غیر از نوار شمالی و جنوبی که خط دریایی است، با اقلیم و فلات خشکی مواجه ایم که باید مخاطب را در فضای کنترل شده میزبانی کنیم. اساسا همواره فرهنگ ایرانی زیر سقف بناها ادراک می شود و بیرون از آن جاده های بیابانی و ترافیک خیابان از لنز دوربین های آنان بازنمایی می شود. در نتیجه گردشگر خود را در زیر یک سقف سرا می بیند یا در زیر گنبد یک مسجد یا یک بازار سرپوشیده با پیشه وران مختلف.

پس گردشگری ایران تحت استیلای معماری است. در نتیجه آن چیزی که مناسب مواجهه گردشگر خارجی با فرهنگ و هنر ایران است، خارج از ظرف معماری رخ نمی دهد. هر آنچه زمان و انرژی خود را در راهبردهای تبلیغاتی رسانه ای خود بر معماری قرار دهیم به واسطه سمپاتی و فرمول ساختار فضایی مواجهه با گردشگر از آن سود خواهیم برد و هر برنامه ریزی خارج از آن خطاست. برای مثال تبلیغات گردشگری کویر مصر برای گردشگر اروپایی علاقه مند به کویر بایستی به همراه نشان دادن تصاویری از خانه کویری ایرانی و کاروانسرا باشد. امری که زنجیره تبلیغاتی قوی ایجاد خواهد کرد و حضور گردشگر را در بقیه فضاهای ایرانی از قبیل باغ ها و شهرهای تاریخی فراهم خواهد کرد. امری که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است و به دلیل گسست و نبود یک زنجیره یکپارچه اقتصادگردشگری باعث مزایای حداقلی به رغم وجود قابلیت های فراوان شده است.