برند ملی - کشور عراق از جنبه های مختلف دارای فرصتها و پتانسیل های منحصر به فردی برای ایران می باشد که در چند زمینه قابل بررسی است:

۱-درآمد سرشار نفتی و ارزش دینار:

کشور عراق امروزه با فروش نفت معادل سه برابر ایران و جمعیتی کمتر از نصف ایران و به علت عدم وجود هزینه های سرسام آور یارانه ماهیانه و حقوق و مستمری و پروژه های جدی عمرانی (همچون ایران)، دارای درآمد سرشار نفتی است که اگر بخشی از این درآمد هم صرف واردات کالا وخدمات از ایران شود، سالیانه ده ها میلیارد دلار خواهد شد.

نکته اینجاست که درآمدهای نفتی عراق، کم کم از طریق حقوق پرداختی به کارمندان و نظامیان و خرید و فروش در اقتصاد کشور عراق جریان یافته و با عنایت به افزایش ارزش دینار عراق در برابر دلار و کاهش ارزش ریال در برابر دلار، وضعیت را برای صادرات ایران بسیار بهبود بخشیده است. در طی ۱۰ سال گذشته میزان ارزش دینار در برابر ریال حدود ۸ برابر رشد داشته است و از طرف دیگر میزان رفاه نسبی مردم و درآمد آنها نیز افزایش یافته است که با این اوصاف عراقی ها می توانند با استفاده از درآمدهای روزافزون و با عنایت به افزایش ارزش پولشان به راحتی از کالاها و خدمات ایرانی استفاده کنند و طرف ایرانی نیز می تواند با عنایت به کاهش ارزش ریال، با صرفه بیشتری نسبت به داخل به عرضه کالا و خدمات در عراق بپردازد.

۲-نیازهای جدی در صنایع و زیرساختها:

عراق به علت جنگ ۸ ساله با ایران – جنگ خلیخ فارس (کویت) – تحریم های موثر در زمان صدام حسین – جنگ با آمریکا – تنش های قومی و مذهبی و… همواره طی ۳۵ سال گذشته از لحاظ زیرساختی در وضعیتی بغرنج بوده است. میزان دسترسی مردم به آب بهداشتی – برق – بهداشت و درمان – گاز – راه و حمل و نقل بسیار پایین تر از استانداردهای بین المللی بوده و هرگز قابل قیاس با درآمد سرشار این کشور نیست. از این لحاظ با عنایت به ایجاد ثبات نسبی که بعد از تحولات اخیر داعش می تواند آینده ای بهتر را رقم زند، لزوم توجه به زیر ساختها و صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشور را بیش از پیش می کند که از صدور کالا و تولیدات نیز با سهولت بیشتر و سود فراوان تری همراه خواهد بود.

بخش های مختلف ساخت وساز و عمرانی ومعماری و حمل و نقل و خدمات فنی – مهندسی از ایران می توانند با حداکثر امکانات از ظرفیت بازار عراق استفاده و بهره برداری کنند و درآمد ارزی عاید کشور کنند.

از سوی دیگر عراق به علت تمامی محرومیت ها از وجود کمترین تعداد صنایع چه مصرفی و چه مواد غذایی و چه پوشاک و ملزومات خانگی بهره مند است که در تمامی زمینه های زندگی، این کشور را جامعه ای مصرف زده و عقب مانده و نیاز به واردات کرده است. که شناخت این نیازها و در کنار آن بهره گیری از مزیت های رقابتی ایران، می تواند فضای مناسبی برای صادرات کالا و تولیدات ایرانی ایجاد نماید.

۳ – شایق بودن عراقی ها به مصرف

مواردی که درباره کاستی ها و خلاهای موجود در کشور عراق ذکر شد، در کنار محرومیت ۳۰ ساله مردم این کشور ثروتمند، همگی نوعی حسرت توأم با حرص برای مردم عراق ایجاد کرده است که وضعیت کشورهای همسایه از جمله ایران و ترکیه و قطر و امارات و زیرساختها و رفاه نسبی موجود در کشورهای همسایه را دیده اند و خودشان با وجود ثروت هنگفت نفتی و دیگر منابع کشاورزی و معدنی و گاز و… دائما در محرومیت به سر برده اند.

این موضوع، مسئله ای جامعه شناختی است که باید بدان توجه کرد و عنایت داشت که لازم نیست عراقی ها خودشان را با مردم آمریکا یا اروپا یا ژاپن قیاس کنند، آنها می توانند به کشورهای همسایه نگاه کنند که زیرساختها و ظرفیت های بالقوه کمتری از خودشان دارند، اما از عراقی ها در بسیاری از موارد پیشرفته تر هستند، فلذا شایق بودن عامه عراقی ها به پیشرفت و توسعه و مصرف گرایی، بسیار زیاد است و در صورت دریافت هر درآمدی می خواهند این حرص و محرومیت و عقده را به شکلی جبران نمایند.

۴ – مرز مشترک و نزدیکی فرهنگی با ایران

وجود حدود ۶۵ درصد شیعه، قرابت و نزدیکی شهرهای مذهبی با فرهنگ و دین ایرانی، تاریخ مشترک، وحتی زبان بعضا نزدیک به هم و مشترک (باعنایت به اینکه شهرهای مرزی ایران در جنوب و شمال عراق به زبان عربی و کردی صحبت می کنند) همگی فرصتی استثنایی برای ایران فراهم آورده است که بتوانند بیشترین همکاری و بهره برداری از روابط متقابل را داشته باشند.

آمارهای سالیانه از حضور صدها هزار عراقی در کشور ایران و حضور بیش از یک میلیون و دویست هزار زائر ایرانی در کشور عراق حکایت می کنند (فارغ از راهپیمایی از روز اربعین) که این موضوع، نزدیکی فرهنگی را بیش از پیش می کند. ما در رابطه میان دو کشور با واقعیاتی مثل معاودین مواجه هستیم و عراقی هایی که به ایران بازگشته اند، حضور افراد سرشناس و صاحب منصب ایرانی که در عراق متولد شده اند، حضور عراقی های بسیاری که در زمان صدام حسین در ایران زندگی می کرده اند، وجود محلات عراقی ها در بعضی شهرهای ایران و بالعکس که همه این موارد، موجد نوعی استثناء و انحصار در رابطه میان دو ملت ایران و عراق شده است. این موضوع درباره شهرهای کربلا و نجف و مشهد و قم صادق است و از دیگر سو ارتباط فرهنگی و تاریخی و زبانی میان آبادان و خرمشهر و بصره یا دو کردستان ایران و عراق همگی از این تلاقی فرهنگی حکایت می کنند.

نکته دیگر نیز در این میان حائز اهمیت است: وجود بیشترین مرز مشترک زمینی و آبی میان دو کشور که در تمام دنیا به عنوان عاملی برای توسعه روابط فرهنگی و اقتصادی مطرح است که این موضوع نیز می تواند برای دو کشور پتانسیل عظیمی برای صادرات و واردات و حمل و نقل و توریسم از طریق آب و زمین و هوا با کمترین هزینه را ایجاد کند.

۵ – عرصه رقابتی منحصر به فرد:

بازار عراق، گرچه با توجه به پتانسیل های ذکر شده برای اکثر کشورهای همسایه مثل عربستان و کویت و ترکیه و امارات و قطر و کشورهای دیگر از جمله هند و چین و اروپا و آمریکا دارای ظرفیت بالقوه فراوان بوده و طمع اقتصادی فراوانی برای هر کشور و هر اقتصادی ایجاد می کند، اما در عین حال وضعیت رقابت برای ایران بسیار مساعدتر و بهتر است. از جمله عللی که ایران را در عرصه رقابتی با کشورهای دیگر سرآمد می کند می توانیم به موارد ذیل اشاره نماییم:

یک – بیشترین مرز زمینی و آبی مشترک که به آن اشاره کردیم.

دو – نزدیکی فرهنگی که به آن نیز اشاره نمودیم و می دانیم که رقبای ما در بازار عراق از لحاظ فرهنگی جایگاه خوبی ندارند چرا که عربستان و ترکیه با عنایت به تفاوت فرهنگی و مذهبی که در مورد اکثر جمعیت عراق دارا هستند و بعضی سیاستهای غلط مثلا حمایت از داعش و گروه های تروریستی، چندان وجهه مطلوبی در میان عامه مردم عراق ندارند و این موضوعات، همگی بستری مناسب برای رونق و توسعه ارتباط اقتصادی و صنعتی میان طرفین فراهم می کند.

سه – عدم شناخت بازار عراق برای کشورهای دور از این منطقه موضوع دیگری است که ایران را با عنایت به نزدیکی فرهنگی هزاران ساله می تواند بیش از کشورهای دور مثل چین یا اروپا به عراق نزدیک کند.

چهار – هراس از عدم امنیت که برای بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی چین موضوع صادرات به این کشور و سرمایه گذاری در عراق را با مشکلات و تردیدهای مهمی روبرو می کند و برای ایران و ایرانی ها این موضوعات کمتر حایز اهمیت هستند!

با این اوصاف واقعیت این است که عرصه برای حضور ایران در بازار عراق گرچه خالی از رقیب نیست و واقعیت بازار نیز این موضوع را هویدا می کند، اما چندان هم دشوار و مشکل نیست و حرکت به سمت تسخیر بازار عراق البته با توجه به مزیت رقابتی ایران، امری شدنی است.

وضعیت موجود در رابطه اقتصادی ایران و عراق

خوشبختانه دولتها و بازرگانان دو طرف از بسیاری از موارد ذکر شده در نوشته فوق، آگاهی کامل داشته و دارند و طی ۱۰ سال گذشته بعد از سقوط صدام حسین، همواره رابطه اقتصادی و ارتباط میان دو کشور مطلوب و رو به رشد بوده است. از جمله موارد انجام شده در این ارتباط:

صادرات سالیانه بیش از ۲۵۰۰۰ تن کالاهای اساسی به عراق

حجم مبادلات بیش از ۱۲ میلیارد دلار در سال

حضور بیش از میلیون ها نفر ایرانی در عراق و حضور صدها هزار زائرین عراقی در ایران

ساخت مجتمع های مسکونی و مدارس و مراکز درمانی و تونل و… از سوی ایرانی ها طی سالهای گذشته

حضور صنایع خودروسازی سایپا و ایران خودرو در عراق که کاملا چشمگیر است.

حضور صنایع غذایی مثل کاله و مصالح ساختمانی و موارد دیگر که قابل مشاهده است.

لغو ویزای سیاسی و خدمت که در انتهای سال ۹۳ برای دو طرف تصویب شده است.

حضور موثر ایرانیان و تولید کنندگان در نمایشگاه های عراق و کردستان عراق

حضور دائمی هیئت های تجاری ایران در عراق

حضور دائمی هیئت های تجاری عراقی در ایران

برگزاری چندین نشست و همایش و امضای تفاهم نامه و تشکیل ستادهای مشترک سرمایه گذاری ایران و عراق

حذف بازرسی و کنترل کالاهای ایرانی در مرز عراق و بازرسی در مبدا با همکاری استاندارد ایران که در سال ۱۳۹۳ محقق شده است.

قانون سرمایه گذاری مطلوب و قابل تامل در عراق که تسهیلات و تضمین های لازم به سرمایه گذاران ایرانی را فراهم آورده است و اقامت را آسان و ۱۰ سال معافیت از عوارض و مالیات برای سرمایه گذاران ایجاد کرده است.

با این اوصاف می توانیم بگوییم که رابطه اقتصادی و صنعتی و خدماتی ایران و عراق طی سالهای گذشته بسیار چشمگیر بوده است و در طی یکی دو سال گذشته نیز از آنجا که اهمیت این موضوع برای دولت و اقتصاد ایران بیش از پیش آشکار گشته، اهتمام به توسعه روابط از سوی طرف ایرانی قابل ستایش است. این موضوع در کنار همراهی و نیاز دولت و اقتصاد عراق به اقتصاد و صنعت و خدمات ایران، می تواند وضعیت مطلوبی برای آینده روابط اقتصادی فراهم آورد.

تهدیدها و آسیب های روابط اقتصادی دو کشور

با وجود تمامی فرصتها و موضوعات ذکر شده در روابط اقتصادی ایران و عراق در عین حال، وضعیت موجود از مشکلات و آسیب ها و تهدیدهایی رنج می برد که برخی از آنها را برمی شمرم:

بوروکراسی داخلی:

همواره صنایع و بازرگانان ایرانی برای صادرات با مشکلات فراوان و بوروکراسی و کاغذبازی اداری در مرزها و گمرک و… مواجه بوده و هستند که بررسی آن به مقال دیگر نیاز دارد اما باید بدانیم این مشکلات در مورد بازار عراق نیز قابل اعتناست.

عدم ثبات و امنیت در عراق:

موضوع امنیت در عراق و اتکا و اعتماد به طرف عراقی و حمل و نقل عراق از جمله مسائلی است که همواره طی سالهای گذشته وجود داشته و بازرگانان داخلی را با تردیدهایی نسبت به بازار عراق مواجه کرده است. در طول سالهای گذشته همواره گروه های تروریستی، انفجار و بمب گذاری و اخیرا هم گروه داعش، مشکلات و تردیدها و وقفه هایی در صادرات و سرمایه گذاری ایجاد کرده است.

وجود تورم در بازار داخلی و عدم ثبات قیمت ارز:

موضوعی که همواره بازرگانی ایران را با چالش مواجه می سازد و درمورد بازار عراق نیز می تواند قابل تامل باشد، عدم ثبات و برنامه ریزی بر قیمت ارز است که تکلیف بازرگان و صادر کننده برای قیمت گذاری را مشخص نمی کند و با عنایت به تورم داخلی می تواند در بعضی موارد و در بلند مدت، صادرات را با ضرر و زیان همراه سازد.

عدم بازارشناسی و بازار سازی

متاسفانه بسیاری از بازرگانان ایرانی و تولید کنندگان نمی توانند و یا نمی خواهند به صورت علمی و تخصصی امر صادرات را پیگیری کنند و بازارشناسی و بازار سازی لازم برای حضور در عراق را انجام نداده و نمی دهند و همین موضوع بعضا موجب ضرر و زیان آنها شده است.

پرواضح است که برای صادرات کالا و خدمات چه در بازار داخلی و چه بازار خارجی لازم است که اطلاعات لازم از فرهنگ آن بازار، نیاز آنها و علایق و سلایق آنها صورت پذیرد و بر اساس این مقدمات و اصول اولیه حضور در بازار صورت پذیرد.

عدم توجه به مزیت های رقابتی

موضوع دیگر در ارتباط با بازار عراق عدم توجه به مزیت های رقابتی ایران بوده و متاسفانه صدور کالاها و خدمات بر اساس آن چه ایران می تواند و باید صادر کند، نبوده است! جالب است که در آمارهای اقتصادی اعلام شده در سال ۱۳۹۳ اکثر مواد غذایی صادر شده به عراق شامل آرد گندم – برنج – شکر – روغن بوده است یعنی در تمامی مواردی که خود ایران مصرف کننده و وارد کننده است، ما صادرات کالا به عراق داشته ایم و می دانیم که این نوع حضور در بازار بدترین حضور است و هم ما را از رقبا عقب می اندازد و هم خودمان را وابسته می کند، در عین حال که ما می توانیم با تاکید بر مزیت های رقابتی خودمان آن بر اساس آن چه شایسته و بایسته است در اقتصاد عراق حضور داشته باشیم.

رویکرد کوتاه مدت

متاسفانه برخی بازرگانان و تولید کنندگان ایرانی طی سالهای گذشته با رویکرد کوتاه مدت و حضور صرفا منفعت جویانه آن هم با تقلب و فساد در بازار عراق، لطماتی به رابطه اقتصادی ایران و عراق زده و برند ایرانی را با آسیب هایی مواجه ساخته و بعضا نوعی بدبینی نسبت به کالای ایرانی ایجاد کرده اند. کلاهبرداری از تجار عراقی، تقلب در وزن و کیفیت کالاهای صادر شده، تفاوت صادرات در پارت اول با پارتهای بعدی و… از جمله آسیب هایی بوده که در رابطه اقتصادی میان ایران و عراق بعضا شکل گرفته و البته در سالهای اخیر با دخالت استاندارد و اتاق های بازرگانی و وزارت صنعت معدن و تجارت بعضی از این موارد حل شده است. ما باید بدانیم اگر هم می خواهیم در بازار عراق از لحاظ قیمتی رقابت کنیم، کیفیت کالا و خدمات ارائه شده بسیار مهم بوده و لازم است که با ساخت برندی قوی از اقتصاد ایران و با رویکردی بلند مدت و دائمی، جاپای قوی و ماندگار در این اقتصاد برجای گذاریم.

راهکارهای توسعه روابط

با توجه به مطالب ذکر شده در زمینه ظرفیت های بازار عراق، فرصتها و تهدیدهای این بازار برای اقتصاد ایران و پتانسیل عظیم این رابطه اقتصادی که می تواند اقتصاد و صنعت و خدمات ایران را از بحران های پیش آمده و پیش رو نجات دهد، بی گمان هر عقل سلیم چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی را که بتواند سیاستگذاری و تصمیم گیری کند به این سمت سوق خواهد داد که بتواند از این ظرفیت عظیم بهره برداری کند. رویکرد اتاق بازرگانی ایران و تجار عراقی به عنوان بخش خصوصی و دولت ایران و عراق در طی سالهای گذشته همواره مثبت و رو به رشد بوده و طبق پیش بینی ها در طی سال ۱۳۹۴ یا ۱۳۹۵ میزان مبادله تجاری دو طرف بیش از ۲۰ میلیارد دلار خواهد بود، اما در این میان با توجه به بازشناسی تهدیدهای ذکر شده و با بهره گیری از بازاریابی علمی و تخصصی، برخی نکات را اجمالا ذکر می کنم، گرچه واکاوی و تحلیل این موارد و یا افزودن نکات دیگر به این تحلیل، یاری و کمک علمای علم اقتصاد و بازاریابی و نیز افراد مجرب در رابطه اقتصادی میان دو کشور را می طلبد.

۱ – حمایت جدی دولتها و ایجاد امنیت در سرمایه گذاری

از مهم ترین عناصر توسعه رابطه اقتصادی میان ایران و عراق، حمایت جدی دولتها از این موضوع است، فارغ از اقدامات مثبت انجام شده در این زمینه اقدامات دولت عراق و دولت ایران در راستای توسعه سرمایه گذاری ایرانی و انجام صادرات مثبت به عراق می تواند بر اساس موارد ذیل باشد:

سهولت بیشتر سرمایه گذاری ایرانی از سوی دولت عراق

حمایت بیشتر از صادرات کالا و خدمات از سوی دولت ایران و اجرای جایزه های صادراتی و حذف مالیات و عوارض و…

حذف روادید و ویزا برای ایرانیان

انجام بیمه صادرات و سرمایه گذاری که در صورت ایجاد مشکل برای کالاها یا نیروها یا خدمات یا سرمایه گذاری، بیمه ای مطمئن و پاسخگو، تامین کننده امنیت سرمایه گذاری و صادرات باشد.

تشکیل صندوق توسعه صادرات مشترک و صندوق مالی و سرمایه گذاری مشترک

کاهش سازوکار اداری از سوی دولت ایران و تسهیل کردن امور گمرکی

کمک به ایجاد زیرساختهای حمل و نقل آسان مثل حمل و نقل ریلی یا اصلاح جاده ها

استفاده از تجربه کشورهای اروپایی همسایه در تبادل آسان و سریع کالا و خدمات

سهولت تبلیغات و برندینگ در کشور عراق و کمک مالی دولت ایران به تبلیغات و برندینگ کالاهای ایرانی

راه اندازی شعبات بانک های ایرانی در عراق

راه اندازی شعبات بیمه های ایرانی در عراق

معرفی استاندارد ایران در کشور عراق

ایجاد شبکه تلویزیونی اقتصادی مشترک ایران و عراق

ایجاد سایت های اینترنتی و مجلات و روزنامه های مشترک اقتصادی و صنعتی و خدماتی

برگزاری نمایشگاه های معظم تخصصی در شهرها و استانهای مختلف عراق و برپایی نمایشگاه های دائمی عرضه محصولات و خدمات

۲ – انجام مطالعات جدی بازارشناسی و بازاریابی

در زمینه گسترش روابط اقتصادی و استفاده از فرصت بازار عراق از سوی نهادهای ذیربط حکومتی، انجمن های صنفی و اتاق های بازرگانی و بخش خصوصی لزوم مطالعات جدی نیازسنجی و بازارشناسی و بازار سازی و بازاریابی وجود دارد.

در وهله اول با مطالعات اقتصادی و جامعه شناختی باید نیاز سنجی بازار عراق صورت پذیرد و بررسی شود که این کشور و جامعه در حال رشد به چه کالاها و خدماتی بیشتر نیازمند است و سلایق و علایق آن در چه وضعیتی است. از دیگر سو لازم است بازارسازی برای کالا و خدمات ایرانی صورت پذیرد و با انجام مطالعات میدانی و تاثیر گذاری تبلیغاتی و… بازارسازی و بازاریابی لازم انجام پذیرد. و بخش خصوصی نیز لازم است حلقه های ارتباطی موثر و تجار موثق و بازارهای هدف را شناسایی کنند و با:

اعطای کالا و خدمات به تجار عراقی مطمئن،

حضور در نمایشگاه ها،

اعطای نمایندگی انحصاری یا شعبات نمایندگی،

و یا ایجاد شعبه و دفتر در کشور عراق، اقدامات لازم برای عرضه مناسب کالا و خدمات ایرانی را پیش ببرند. این که

در چه زمانی

و در چه مکانی

و با چه شیوه ای

و با چه حجم کالا یا خدماتی در بازار عراق حضور داشته باشیم همگی در این مطالعات پایه ای مشخص می شود و همانطور که اشاره شد در این زمینه، هم حمایت بخش دولتی و حمایت اتاق بازرگانی و هم حمایت مالی بخش خصوصی جهت انجام این مطالعات اولیه الزامی به نظر می رسد چرا که اگر بدون مطالعه و بدون تیز کردن اره وارد این جنگل بزرگ شویم، بی گمان نتیجه مطلوبی عایدمان نخواهد شد.

۳ – انجام اقدامات موثر تبلیغات و برندینگ

در کنار مطالعات بازارشناسی و بازاریابی ، از مهم ترین زمینه های اثربخش حضور ایران در بازار عراق و استفاده از این فرصت استثنایی، تبلیغات و برندینگ اصولی و حرفه ای نسبت به کالا و خدمات ایرانی است و باید با استفاده از مطالعات همه جانبه و استفاده از همه عرصه های تبلیغات محیطی، مکتوب، رسانه ای، شبکه های اجتماعی و بخش های آوانگارد و پیشرو جامعه عراقی روی برند ایرانی، استاندارد ایرانی، کالای ایرانی به عنوان دوست تک تک عراقی ها، نزدیکی فرهنگی ایران و عراق، استفاده از نام های موثر و قابل توجه در فرهنگ عراقی، برندینگ و مشهور کردن برندهای داخل ایران و… کار کرد که این موارد می تواند با کمک دولت و سازمانهای ذیربط و یا هر یک از تولید کنندگان و صادرکنندگان کالا و خدمات صورت پذیرد.

۴ – کنترل جدی بخشهای نظارتی

از آنجا که مشاهدات و تحقیقات و گفته برخی متخصصین حکایت از ضربه به برند ایرانی از سوی برخی تجار ایرانی دارد، لذا نیاز به کنترل جدی بخش های نظارتی و استاندارد برای صادرات کالا و خدمات به عراق وجود دارد و هر کالا و خدمتی که از ایران به عراق صادر می شود لازم است کیفیت و استاندارد لازم را از سوی موسسات معتبر و ذیربط کسب نماید.

۵ – توجه به صدور خدمات فنی و مهندسی و بیمه

همانگونه که اشاره شد، شهرهای مختلف عراق و مردم آن از ضعف زیرساختها در آب، برق، بهداشت، حمل و نقل و… رنج می برند که با توجه به ثروت هنگفت عراق، نیاز مردم و اهتمام دولت ساخت و ساز و عمران و آبادانی در این کشور رو به گسترش خواهد بود. گرچه این موضوع با مشکلاتی مواجه خواهد بود و زمانبر می باشد اما به هر حیث امری شدنی و محتمل است که حضور اولیه ایران در عرضه خدمات فنی و مهندسی می تواند برای آینده بسیار راهگشا باشد.

انجام تفاهم نامه بین نظام مهندسی ایران و ساخت و ساز عراق، حضور در پروژه های عمرانی و معماری، راه سازی، حمل و نقل ریلی در مواردی که ایران توانایی آن را دارد، سد سازی، ساخت و ساز پروژه های پتروشیمی و سیمان، ارائه خدمات مهندسی معماری به بخش دولتی و خصوصی، ارائه خدمات فنی کامپیوتری و موبایل و لوازم خانگی، اجرای پروژه های استانداردسازی و مدیریت صنایع و ایزو و…، حضور در عرصه تکنولوژی کامپیوتری و سخت افزار و نرم افزار و… همگی عرصه هایی است که بخش خصوصی ایران در زمینه هایی که توان کافی علمی و عملی دارند، می توانند در بازار عراق به سهولت راه پیدا کنند و با درآمد ارزی سرشار کسب سرمایه کنند.

از دیگر زمینه های قابل مطالعه در بازار عراق، حضور شرکت های بیمه ایرانی است که می توانند با بررسی همه جانبه ریسک ها در زمینه بیمه عمر، تامین اجتماعی، حوادث، شخص ثالث، باربری و… در شهرهای مطمئن تر و با بررسی ریسک لازم حضور داشته باشند و از درآمد سرشار عراق بهره مند گردند.



این تحلیل اجمالی را با یک جمله به پایان می برم: بازار عراق فرصتی استثنایی برای بخش دولتی و خصوصی ایران و درآمد سرشار ارزی برای ملت ایران می تواند باشد و فریاد العطش آن رو به اقتصاد ایران قابل شنیدن است اگر به آن توجه کنیم، و با چشم انداز و برنامه ریزی و استراتژی و تاکتیک های مناسب در این عرصه وارد شویم.


گزارش را از اینجا مطالعه و دانلود کنید