برند ملی - دیپلماسی مردم با مردم، ابتکاری است که توسط حزب کمونیست چین، ارائه شده و هدف آن ترویج دوستی بین مردم و پیشبرد روابط بین کشورها، با ویژگی‌های متمایز چینی است. مؤسسۀ امور خارجۀ خلق چین CPIFA))، اولین مؤسسۀ چین جدید که به دیپلماسی مردمی اختصاص دارد، به پیشنهاد نخست وزیر وقت و وزیر امور خارجه، ژو انلای، که به عنوان رئیس افتخاری مؤسسه نیز خدمت می­کرد، در 15 دسامبر 1949 تأسیس شد و از سوی مردم چین برای ایجاد فصل جدیدی در تعامل این کشور با سایر نقاط جهان کوشیده و به پیشرفت چشمگیر در بین مردم کمک کرده است. دیپلماسی مردمی چین جدید در هفت دهۀ گذشته به عنوان بخش مهمی از دیپلماسی چین جدید، نقش مهمی در گسترش فضای دیپلماتیک چین، ارتقای درک متقابل بین چین و سایر نقاط جهان و ارتقای وجهۀ بین المللی این کشور در 70 سال گذشته داشته است.

در سال­های اولیۀ چین جدید، وظیفۀ مبرم دیپلماسی، جلب درک و حمایت بیشتر کشورها و مردم آن­ها بود. با توجه به شرایط، رئیس مائو تسه تونگ، نخست وزیر ژو انلای و دیگر بنیان­گذاران جمهوری خلق تصمیم گرفتند که در جبهۀ دیپلماتیک، باید بر مردم تمرکز کنیم، با مردم کار کنیم و به آن­ها امیدوار باشیم. مؤسسۀ امور خارجۀ خلق چین، خلاقانه با سایر سازمان­های مشابه از طریق دیپلماسی مردمی برای ارتقای روابط رسمی چین با سایر کشورها فعالیت کرد. این تلاش‌ها فضای دیپلماتیک چین جدید را با شکستن محاصرۀ دیپلماتیک، تقویت تعاملات مردمی و اعتماد متقابل بین چین و سایر کشورها و جلب حمایت بین‌المللی گسترش داد.

در دهه‌های 1950 و 1960، این مؤسسه فعالانه و آشکارا از مبارزات کشورهای جهان سوم برای استقلال، حمایت و به ایجاد و توسعۀ روابط دیپلماتیک با آن­ها کمک کرد. در دهه‌های 1960 و 1970، برخلاف چشم‌انداز بین‌المللی در حال تحول، در زمینۀ مبادلات مردم با جهان غرب فعال شد و به عنوان پلی برای برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و کشورهای عمدۀ غربی عمل کرد.

از سال 1952 تا 1968، مؤسسه با پذیرایی از بیش از 100 هیأت ژاپنی از چهره‌های سرشناس تمام اقشار جامعه، نقش مهمی در عادی‌سازی روابط چین و ژاپن ایفا کرد. همچنین با دعوت از ادگار فور، نخست وزیر سابق فرانسه، دو بار بین سال­های 1957 و 1963 به چین برای گفتگو با رهبران چین، راه را برای برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و فرانسه در سال 1964 هموار کرد. پس از سفر رئیس جمهور ریچارد نیکسون به چین، مؤسسه به عنوان یکی از کانال­های اصلی برای تبادلات مردمی در سطح عالی چین و ایالات متحده، اولین رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده، رهبر اکثریت سنا و فرماندار و رئیس دادگستری را پذیرفت و این امر به ایجاد بنیانی برای برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و ایالات متحده کمک کرد. همان­طور که چن یی، معاون نخست وزیر وقت و وزیر امور خارجه به­درستی اشاره کرد، دیپلماسی مردمی چین از طریق کانال­های دولتی و غیردولتی انجام می­شد. ترکیب انعطاف‌پذیر این دو، دیپلماسی مردم به مردم را تشکیل می‌دهد که به برجسته‌ترین ویژگی کار دیپلماتیک چین تبدیل شد.

پس از معرفی اصلاحات و سیاست درهای باز، تبادلات خارجی چین به­سرعت در همۀ زمینه­ها رشد و دورۀ تاریخی جدیدی را برای دیپلماسی مردم به مردم آغاز کرد. به عنوان بخش مهمی از کار دیپلماتیک کلی، دیپلماسی مردم به مردم، به تعیین چارچوب اساسی برای تلاش در جهت تحکیم حمایت مردمی از روابط دولت به دولت و ایجاد یک محیط بین المللی صلح آمیز و باثبات برای توسعۀ داخلی کمک کرد. از زمان هجدهمین کنگرۀ ملی حزب کمونیست چین، به­ویژه، تحت رهبری کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست چین با محوریت شی جین پینگ، دیپلماسی کشوری بزرگ با ویژگی­های چینی در تمام جبهه­ها با ویژگی­های چینی متمایزتر پیشرفت و به توسعۀ چین و صلح جهانی کمک کرده است. مؤسسه بر اساس ایده­های شی جین پینگ دربارۀ سوسیالیسم با ویژگی­های چینی برای یک دورۀ جدید و دیپلماسی، متعهد به دوست یابی برای کشور است. این کشور مبادلات را با دولتمردان مشهور جهان، پارلمان‌ها، اتاق‌های فکر و سازمان‌های رسانه‌ای تعمیق بخشید و فعالانه در عرصۀ دیپلماسی عمومی، نقش منحصر به فرد دیپلماسی مردم به مردم را در تکمیل دیپلماسی کلی و تقویت روابط متقابل به اجرا درآورد.

مؤسسۀ امور خارجۀ خلق چین، بیش از هر مؤسسۀ دیگری با ماهیت مشابه، دولتمردان و شخصیت­های برجسته را از سراسر جهان پذیرفته و دوستی دیرینه ای با بسیاری از آن­ها حفظ کرده است. از آنجا که درهای چین به روی جهان خارج بازتر می­شود، این مؤسسه در عین حال که در تماس نزدیک با دوستان قدیمی است، دوستان جدیدی ازجمله شخصیت­های سیاسی، نمایندگان مجلس، دانشمندان و افراد برجسته از ایالات متحده، اروپا، کشورهای بزرگ در حال ظهور و همسایگان در حال توسعه پیدا کرده است. ما همچنین به نسل جوان توجه زیادی داریم و در سال­های اخیر، با نخبگان جوان جهانی در ارتباط بوده ایم. با ایالات متحده، آلمان، فرانسه و اتریش، میزبانی مشترک مجامع رهبران جوان را داشته ایم، هیأت­هایی از سیاستمداران جوان از لهستان و جمهوری کره را به چین دعوت کرده و هیأت­های جوانان چینی را به آفریقا فرستاده ایم. تبادلات جوانان با موضوعات و برنامه­های متنوع، باعث تعمیق درک متقابل و دوستی بین دو طرف و تزریق پویایی جدیدی به دیپلماسی مردمی شده است.

مؤسسه، گفتگوهای عمیقی با اعضای احزاب دموکرات و جمهوری­خواه آمریکا در مورد چگونگی تضمین رشد سالم و پایدار روابط چین و ایالات متحده داشته است. ما با مردم ژاپن در داخل و خارج از دولت، گفتگوهای صریحی در مورد بهبود و رشد روابط چین و ژاپن داشتیم. همچنین با کشورهای همسایه مانند سنگاپور و مالزی و کشورهای اروپای مرکزی و شرقی و آمریکای لاتین تبادلاتی داشته و گفتگوهای عمیقی در زمینۀ تقویت اعتماد متقابل چین و اروپا و همکاری عملی با آلمان، فرانسه و سایر کشورهای اروپایی انجام داده است.

چین با افزایش قدرت و نفوذ جهانی خود، توجه روزافزون جامعۀ بین المللی را به خود جلب کرده است. مؤسسه داستان و مسیر تحول چین را از طریق پلتفرم­های دوجانبه و چندجانبه ارائه و به تلاش برای ساختن جامعه ای با آینده ای مشترک برای بشریت کمک کرده است و با همکاری شهرداری پکن، به ترتیب میزبان اولین و دومین کنفرانس مجمع غیردولتی CICA در سال 2015 و 2017 بود که از دیدگاه امنیتی جدید و رویکرد CICA حمایت می­کردند. سه کنفرانس بین‌المللی درک چین، که با همکاری مؤسسۀ استراتژی نوآوری و توسعۀ چین در سال‌های 2013، 2015 و 2018 میزبانی مشترک آن­ها را بر عهده داشت، با هدف تسهیل درک بین‌المللی عمیق‌تر از مسیر چین برگزار شد. مجمع جهانی صلح با میزبانی مشترک دانشگاه تسینگ‌هوا، زمینه مهمی برای بحث بین‌المللی دربارۀ مسائل امنیتی جهانی فراهم کرد. ما همچنین فعالانه از مجامع بزرگ بین‌المللی مانند کنفرانس جهانی اینترنت، کنفرانس سالانۀ جهانی اکو در گوئیانگ، مجمع بین‌المللی صحرا Kubuqi و مجمع جهانی فرهنگی «تای هو» حمایت و در آن شرکت کرده‌ایم. با مرکز بین المللی نظامی گنجوی آذربایجان NGIC) ) در میزبانی مشترک یک نشست سطح بالا با موضوع «توسعۀ چین، فرصت­هایی برای جهان» همکاری کردیم. این تلاش­ها به تسهیل تبادلات خارجی چین و افزایش صدای این کشور در سراسر جهان کمک کرد. علاوه بر این، در سال‌های اخیر، مؤسسه، هیأت‌های رسانه‌ای بیشتری را از آمریکای شمالی، اقیانوسیه، اروپا، آمریکای لاتین و آفریقا به چین دعوت کرده تا از نزدیک با توسعۀ چین آشنا شوند. از طریق گزارش­های آنان، افراد بیشتری در سراسر جهان می­توانند بدانند چین واقعاً چگونه است.

دیپلماسی مردمی به عنوان مکملی مفید برای دیپلماسی رسمی، زمانی که روابط دولت با دولت با مشکل مواجه می­شود، نقش منحصر به فردی ایفا می­کند. در اواخر دهۀ 1980، زمانی که روابط چین با جهان غرب در سطح پایینی قرار داشت، مؤسسۀ امور خارجۀ خلق چین، در ژولای 1990 سفری برای یک هیأت شهرداران به ریاست ژو رونگجی، شهردار وقت شانگهای، به ده­ها شهر بزرگ و متوسط ‌در ایالات متحده ترتیب داد. سفری که تقویت کنندۀ بهبود روابط چین و ایالات متحده بود. در پایان سال 2008، زمانی که روابط چین و فرانسه با مشکلاتی مواجه شد، این مؤسسه در جشنوارۀ بهار در سال 2009 برای رویدادهای چهل و پنجمین سالگرد روابط دیپلماتیک، هیأتی به فرانسه فرستاد و از ژان پیر رافارن، نخست وزیر سابق آن کشور دعوت کرد. دیدار از چین، تسهیل تلاش­ها برای حل مشکلات در روابط دوجانبه بود. آخرین مورد، وضعیت پیچیده در روابط چین و آمریکا بوده است که مؤسسه تلاش­های خود را برای تعامل با مردم از همۀ بخش­ها در ایالات متحده افزایش داد تا برای رشد پایدار این روابط گفتگو کنند.

در طول 70 سال گذشته، این مؤسسه به اهداف تأسیس خود وفادار مانده و بی­وقفه کار کرده است. پذیرای بیش از 30000 بازدیدکننده از بیش از 4000 هیأت­های سیاسی، پارلمانی، اتاق فکر و رسانه­های خارجی بوده و ارتباط دیرینه ای با دولتمردان مشهوری مانند هلموت اشمیت، ادوارد هیث، هنری کیسینجر، ژاک شیراک، هلموت کهل، گرهارد شرودر، تونی بلر، گوردون براون، ژان پیر رافارین، کوین راد، شوکت عزیز، یوکیو هاتویاما گوه چوک تانگ، حامد کرزی، ارنستو زدیلو و اولوسگون اوباسانجو برقرار کرده است. بیش از بیست مکانیسم گفتگو به طور منظم با مؤسساتی در ایالات متحده، کانادا، فرانسه، آلمان، ژاپن، هند، سنگاپور و استرالیا انجام شده است. دیپلماسی مردم به مردم، به طور فزاینده ای به عنوان کانال و پلتفرم مهمی، رشد پایدار روابط دولت به دولت، دوستی بین مردم، همکاری عملی بین کشورها و گفتگو بین تمدن­ها را تسهیل می­کند. در ادامه، وظایف جدیدی را بر عهده خواهد گرفت و دستاوردهای جدیدی به دست خواهد آورد و به اصلاحات، توسعه، ثبات و دیپلماسی کلی چین کمک خواهد کرد.

تأمل در گذشته، به فرد کمک می­کند تا آینده را بهتر ببیند. با نگاهی به گذشته، این مؤسسه در 70 سال گذشته، به نتایج برجسته ای در دیپلماسی مردم به مردم دست یافته است. تجربۀ ارزشمند آن مستلزم بررسی همه­جانبه است:

دیپلماسی مردمی، مکمل و تسهیل کنندۀ دیپلماسی غیردولتی است و نقش مهم و منحصربه‌فردی در سال‌های اولیۀ چین جدید، نه تنها به‌عنوان مکمل چین جدید، بلکه به‌عنوان پیشگام ایفا و در خدمت منافع مردم، راه‌های مبادلات خارجی، همراه با حزب و دولت، برای دیپلماسی چین جدید را بررسی کرده است. از زمان اصلاحات و گشایش در چین، دیپلماسی مردمی، از نظر وسعت و عمق در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سایر زمینه‌ها رشد کرده است تا نیازهای توسعۀ ملی را برآورده، و از دیپلماسی کلی چین، حمایت قاطعانه ای نماید. به عنوان یک ابتکار با ویژگی‌های چینی، شکل­های متنوعی به خود می‌گیرد، کانال‌های متعددی را باز می‌کند و طیف وسیعی از حوزه‌ها را پوشش می‌دهد. با این امتیازات، نقش بیشتری در تکمیل و ارتقای دیپلماسی در سطح رسمی ایفا خواهد کرد.
دیپلماسی مردمی مبتنی بر دوستی بین مردم است. در طول هفت دهۀ گذشته، دیپلماسی مردمی، با گسترش به حوزه­های بیشتر و شکل­های جدید، همواره به مأموریت خود وفادار مانده است. همانطور که رئیس جمهور شی جین پینگ می­گوید: «دوستی که از روابط نزدیک بین مردم نشأت می­گیرد، کلید روابط سالم دولت با دولت است». ماهیت دیپلماسی مردم به مردم، در تحلیل نهایی، ایجاد دوستی بین مردم است. ایجاد هرچه بیشتر دوستان، وابستگی، اعتماد متقابل، دوستی و همکاری بین مردم را افزایش می­دهد، حمایت مردمی را از روابط دولت با دولت تقویت و به جهان کمک می­کند که چین را بهتر درک کند.
دیپلماسی مردم به مردم، مستلزم انعطاف و فداکاری طولانی­مدت است. همان­طور که رئیس جمهور شی اشاره می­کند، دوستی بین مردم، زیربنای صلح و توسعۀ جهانی است. دیپلماسی مردمی با ویژگی­های چینی که بر مردم متمرکز است، نیازمند تلاش­های صبورانه و پیوسته است. قدرت دوستی بین مردم، فراتر از مرزهای ملی، زمان، مکان و تمدن است. در شرایط سیال بین المللی، هر چه کشورها در روابط خود با مشکلات بیشتری مواجه شوند، دیپلماسی مردمی به عنوان لنگر و دریچۀ امدادی برای بهبود روابط بین دولت­ها، ارتقای رفاه مشترک و حفظ صلح جهانی اهمیت بیشتری دارد. با درگیر کردن جریان اصلی و عموم مردم کشورهای خارجی به طور مستقیم و گسترده­تر، می­تواند در ارائۀ جایگاه سیاسی و اقتصادی و جذابیت فرهنگی چین مؤثرتر باشد و در نتیجه، افکار عمومی مطلوب­تری را در مورد چین در سراسر جهان تقویت کند.
دیپلماسی مردم به مردم باید همگام با زمانه باشد و زمینه­های جدیدی را ایجاد کند. در طول سال‌ها، هرچند شرایط متفاوت بوده است، دیپلماسی مردمی، در حالی که به مأموریت خود در ایجاد دوستی وفادار مانده، راه‌های جدیدی را کشف کرده و در پاسخ به تحولات جدید، در حوزه‌های جدیدی گسترش یافته است. این کشور، حمایت بین المللی از دیپلماسی خود را به دست آورده، یک محیط جهانی مساعد برای تبادلات بین چین و سایر کشورها ایجاد و به ارائۀ دیدگاه­های چین و ترویج جامعه ای با آیندۀ مشترک برای بشر کمک زیادی کرده است. از آنجا که چین دیپلماسی خود را با ویژگی­های چینی در دورۀ جدید و در پرتو شرایط، وظایف و الزامات جدید به اجرا در می­آورد، دیپلماسی مردمی باید همیشه همگام با زمان باشد تا نشاط و سرزندگی خود را حفظ کند.
با توجه به تغییراتی که جهان در یک قرن گذشته داشته، دیپلماسی مردم به مردم، سفر جدیدی را برای دستیابی به جامعه ای با آینده ای مشترک برای نوع بشر آغاز کرده است. انطباق با تغییرات جدید با ابتکارات جدید، دیپلماسی مردم به مردم، فصل جدیدی از توسعه را در عصر جدید باز می­کند:

1. تقویت حمایت عمومی به عنوان بخشی از دیپلماسی کلی برای ایجاد نوع جدیدی از روابط بین‌الملل. دیپلماسی مردم به مردم حول محور مردم است. همان­طور که احزاب بیشتری، نقش خود را در دیپلماسی ایفا می­کنند، دیپلماسی مردمی از حمایت قوی 1.4 میلیارد مردم چین برخوردار خواهد شد. دیپلماسی مردمی برای ارتباط با دولتمردان خارجی، اندیشکده‌ها، دانشمندان، رسانه‌ها، جوانان و کارآفرینان، باید از مزایای آن از نظر انعطاف‌پذیری، اشکال متنوع، کانال‌های متعدد و پوشش گسترده برای تقویت تبادلات و ارتباطات، درک، دوستی و اعتماد متقابل استفاده کند. باید بر چیزهایی که اهمیت اساسی و بلندمدت دارند متمرکز شود، نقش خود را به عنوان روان کنندۀ روابط دولت به دولت ایفا کند و دوستی را بین مردم پرورش دهد.

2. متعهد ماندن به مأموریت و مسئولیت­های خود برای حفظ منافع ملی. حفظ حاکمیت، امنیت و منافع توسعۀ کشور، هدف نهایی توسعۀ روابط با سایر کشورهای جهان است. چین قاطعانه به مسیر توسعۀ صلح آمیز متعهد است و در عین حال، در حفظ منافع ملی و مردم مصمم است. دیپلماسی مردمی باید در جایگاه خود قرار بگیرد و از مزایا و منابع منحصربه‌فرد خود برای کشف راه‌ها و ابزارهای جدید حفاظت از منافع ملی استفاده کند.

3. ساختن تصویر چین با گسترش تاریخ آن در سطح جهانی به روش­های نوآورانه. چین کشوری با سنت­های عمیق و فرهنگی غنی است. این کشور که در دوران معاصر، انقلاب­های طاقت­فرسا و ملت­سازی را پشت سر گذاشته، اکنون برای پیشرفت از طریق اصلاحات و گشایش تلاش می­کند. این سفری است که جامعۀ جهانی باید بداند تا پیشرفت چین از بدبختی به شکوه و دستاوردهایی را که یکی پس از دیگری کسب کرده است درک نماید. این یک منبع پایان ناپذیر ارزش برای دیپلماسی مردم به مردم است. در عصر جدید، دیپلماسی مردمی چین باید تبادلات خارجی را فعالانه­تر انجام دهد، داستان­هایی در مورد چین به زبانی قابل فهم برای دوستان خارجی بگوید، پیام­های چین را منتقل کند و جهان را از تصویر کامل یک چین واقعی آگاه کند.

4. ایجاد بسترهایی برای همکاری با سایر نقاط جهان. از آنجا که چین دارای همگرایی فزاینده ای از منافع با سایر نقاط جهان است، آیندۀ آن ارتباط نزدیک تری با جهان دارد. رئیس‌جمهور شی در چندین نوبت رسماً اعلام کرده است که درهای چین بازتر خواهد شد. چین استراتژی برد-برد درهای باز را دنبال و از همکاری چندجانبه حمایت می­کند. ابتکار یک کمربند و یک جاده، نه تنها نیازهای خود را برای گشایش گسترده­تر و عمیق­تر برآورده می­کند، بلکه آرزوهای اکثر کشورها را نیز منعکس می­کند. دیپلماسی مردمی، با تمرکز بر هدف کلی توسعۀ ملی، باید پل­هایی را برای مبادلات ایجاد کند تا در خدمت اصلاحات، گشایش و توسعۀ باکیفیت کشور و ترویج همکاری برد-برد بین چین و سایر کشورها باشد.

5. ایفای نقش در حکومت جهانی برای ساختن جامعه ای با آینده ای مشترک برای بشریت. چین دومین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگترین کشور در حال توسعه است. به این ترتیب، دیپلماسی مردمی چین باید مشارکت فعالی در عرصه­های چندجانبه داشته باشد تا به طور مشترک، راه­هایی برای مقابله با چالش­های جهانی و تشریح دیدگاه­ها و نظرهای چین را بررسی کند. این امر باید به ایجاد هم افزایی بیشتر بین صلح و ثبات چین و کشورهای جهان، بین توسعه و رفاه چین و منافع مشترک همه کشورها، و بین رؤیای چین و آرزوهای مشترک همۀ مردم برای زندگی بهتر کمک کند. این کشور باید نقش خود را در ارائۀ دیدگاه­ها و عزم راسخ برای ایفای مسئولیت­های خود در ساختن جامعه ای با آینده ای مشترک برای نوع بشر ایفا کند.

دیپلماسی مردمی یک روش اثبات شده برای اجرای دیپلماسی کشوری بزرگ با ویژگی­های چینی و بخشی جدایی­ناپذیر از دیپلماسی کلی چین است. کل جهان می­تواند صحنه ای برای دیپلماسی مردم به مردم باشد. رئیس‌جمهور شی تأکید می‌کند که حزب کمونیست چین هم برای رفاه مردم چین و هم برای پیشرفت بشر تلاش می‌کند، و اینکه کمک‌های جدید و گسترده­تر به بشریت، مأموریت پایدار حزب است. در طول هفت دهۀ گذشته، این مؤسسه، به مأموریت خود برای ایجاد دوستی در سراسر جهان متعهد بوده و تلاش بی­وقفۀ آن برای اجرای دیپلماسی مردمی، نتایج فراوانی را به ثبت رسانده است.

نویسنده: وانگ چائو، رئیس مؤسسۀ روابط خارجی خلق چین.

منبع: پژوهشنامه فرهنگ ملل