برند ملی - برنامه «برند ملی» رادیو گفت‌وگو با موضوع جایگاه حفاظت از محیط‌زیست در برندسازی ملی ایران و با حضور دکتر دردانه آقاجانی، مدیر امور آزمایشگاه و تحلیل داده پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار، به روی آنتن رفت.

دردانه آقاجانی با اشاره به تأثیر مستقیم میزان توجه به محیط‌زیست و پایداری زیست‌محیطی بر جایگاه کشورها در شاخص‌های بین‌المللی برند ملی، اظهار کرد: کشورهایی که در مدیریت پایدار منابع طبیعی، کاهش آلودگی و استفاده از فناوری‌های سبز عملکرد بهتری دارند، رتبه و تصویر بهتری در سطح بین‌المللی کسب می‌کنند.

وی با بیان اینکه دسته‌بندی‌ها و رتبه‌بندی‌های متعددی در حوزه محیط‌زیست وجود دارد، اظهار کرد: شاخص عملکرد زیست‌محیطی (EPI) جامع‌ترین و معتبرترین آن‌ها است.

مدیر امور آزمایشگاه و تحلیل داده پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار از جامعیت و اعتبار به‌عنوان ویژگی‌های EPI نام برد و عنوان کرد:EPI تمامی شاخص‌های زیست‌محیطی در حوزه‌های گوناگون (جنگل‌ها، دریا، هوا، تغییرات اقلیم و...) را پوشش می‌دهد و از استناد بالا و پشتوانه علمی برخوردار است.

وی با استناد به این شاخص، خاطرنشان کرد: رتبه ایران در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۱۱۳ بوده است، درحالی‌که در سال ۲۰۲۲، رتبه ۱۳۳ را داشته‌ایم. این امر اگرچه نشان‌دهنده بهبود نسبی عملکرد است، اما همچنان نیازمند تلاش‌های بیشتر برای ارتقای جایگاه کشور هستیم.

آقاجانی اظهار کرد: بهبود جایگاه ایران در این شاخص‌ها نه‌تنها برای بهبود تصویر بین‌المللی کشور، بلکه برای توسعه گردشگری پایدار، توسعه اقتصادی سبز و تأثیرگذاری مثبت بر سایر بخش‌های مرتبط، ضروری است.

وی با تأکید بر اهمیت نقش‌آفرینی همه بخش‌های مرتبط با محیط‌زیست در راستای بهبود شرایط، افزود: باید با برنامه‌ریزی دقیق، برندسازی در حوزه‌های مختلف زیست‌محیطی را در دستور کار قرار دهیم.

مدیر امور آزمایشگاه و تحلیل داده پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار در پاسخ به سؤالی درباره عامل اصلی جایگاه فعلی ایران در این شاخص‌ها، بیان کرد: مجموعه عواملی در این امر دخیل هستند، اما مصرف بالای انرژی و وابستگی به سوخت‌های فسیلی، منجر به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده و این موضوع در شاخص‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی، رتبه ایران را تحت‌تأثیر قرار داده است.

وی ضمن تأیید وجود برخی نقدها به طراحی برخی شاخص‌ها، تصریح کرد: شاخص‌هایی مانند EPI و CCPI (شاخص عملکرد تغییرات اقلیمی) باوجود تمام نقدها، همچنان از معتبرترین و جامع‌ترین ابزارها برای سنجش عملکرد زیست‌محیطی کشورها هستند.

آقاجانی افزود: این شاخص‌ها هشداری برای ما هستند تا در روندها و اقدامات خود بازنگری کنیم و با توجه بیشتر به مسائل زیست‌محیطی، برای ارتقای جایگاه کشور تلاش کنیم.

وی به نقش حاکمیت و مردم در بهبود عملکرد زیست‌محیطی کشور اشاره کرد و گفت: حاکمیت و مردم، دو نیروی مکمل هستند که باید در کنار هم برای تحقق اهداف زیست‌محیطی تلاش کنند. نقش هر دو حیاتی است، اما سطوح و ابعاد تأثیرگذاری آن‌ها متفاوت است.

مدیر امور آزمایشگاه و تحلیل داده پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار در مصاحبه با رادیو گفت‌وگو به اقدامات حاکمیتی اشاره و عنوان کرد: اقدامات حاکمیتی شامل سیاست‌گذاری‌های کلان، اجرای قوانین، تدوین برنامه‌های حفاظتی و راهبردی مانند برنامه مدیریت راهبردی تغییر اقلیم و برنامه مدیریت راهبردی پسماند، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک و زیرساخت‌های سبز، حمایت از استارت‌آپ‌های فعال در حوزه محیط‌زیست و توسعه همکاری‌های بین‌المللی است.

وی در تبیین نقش مردم، بر اهمیت فرهنگ‌سازی و اصلاح الگوی مصرف تأکید کرد و گفت: کاهش مصرف پلاستیک، تفکیک زباله، حمایت از محصولات پایدار، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب، از جمله مصادیق مشارکت مردم در بهبود وضعیت محیط‌زیست است.

آقاجانی افزود: افزایش آگاهی و مشارکت اجتماعی از طریق رسانه‌ها به‌ویژه رادیو و تلویزیون، و شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند نقش مؤثری در ترویج رفتارهای زیست‌محیطی ایفا کند. به‌ویژه، اینفلوئنسرها در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با هدایت صحیح، تأثیر بسزایی در ترغیب مردم به رفتارهای سازگار با محیط‌زیست داشته باشند.

وی گسترش حرکت‌های اجتماعی مانند پاک‌سازی طبیعت، کاشت درخت و پویش‌های کاهش آلودگی را از دیگر مصادیق نقش‌آفرینی مردم دانست و خاطرنشان کرد: کمپین‌هایی مانند سه‌شنبه‌های بدون خودرو و نه به پلاستیک، باوجود سادگی، می‌توانند تأثیرات مثبتی در بلندمدت داشته باشند.

مدیر امور آزمایشگاه و تحلیل داده پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار، تعامل سازنده بین حاکمیت و مردم را کلید دستیابی به اهداف زیست‌محیطی دانست و گفت: بدون سیاست‌گذاری‌های صحیح حاکمیت، مردم نمی‌توانند به موفقیت برسند و بدون مشارکت و همراهی مردم، سیاست‌ها و قوانین، تأثیرگذاری لازم را نخواهند داشت.